ماه رمضان نهمین ماه از ماههای قمری  و بهترین ماه سال است ،  بهترین فرصت برای به دست آوردن کمال و معنویت ؛ ماهی که می توان در آن به تقرب رسید و حقایق را آنگونه که هست  نظاره کرد.

در این ماه شریف ؛ روحانیت خاصی بر جسم و روح انسان حاکم است و آدم خاکی به واسطه تاثیر این حالات احساسی آسمانی دارد .

رمضان ؛ ماه رحمت و غفران الهی است که دریای بیکران لطف و عنایت حضرت دوست در آن جوشش و تلاطم دیگری دارد .

پیامبر اعظم (ص ) شعبان را ماه خود و رمضان را ماه خدا دانست و امت خویش را نسبت به اهمیت آن آگاه فرمود .

امام سجاد (ع) نیز در وداع از ماه مبارک رمضان ؛ مناجاتی جانسوز دارد و مانند کسی که می خواهد از عزیزترین خویش جدا شود با این ماه پر عظمت بدرود

می گوید .

رمضان از اسماء الهی است  

رمضان اسمی از اسماء الهی است  و نباید‏ به تنهائی ذکر کرد مثلا بگوئیم، رمضان آمد یا رفت، بلکه باید گفت ماه رمضان آمد، یعنی ماه را باید به اسم اضافه نمود، در این باره به سخنان حضرت امام محمد باقر (علیه السلام) اشاره می کنیم .

هشام بن سالم نقل روایت می کندو می گوید: ما هشت نفر از رجال در محضر حضرت ابی جعفرامام باقر (ع ) بودیم ، پس سخن از رمضان به میان می آوردیم .

امام علیه السلام فرمود: نگوئید این است رمضان، و نگوئید رمضان رفت و یا آمد، زیرا رمضان نامی از اسماء الله است که نمی‏رود و نمی‏آید که شی‏ء زائل و نابود شدنی می‏رود و می‏آید، بلکه بگوئید ماه رمضان، پس ماه را اضافه کنید در تلفظ به اسم، که اسم اسم الله می‏باشد، و ماه رمضان ماهی است، که قرآن در او نازل شده است، و خداوند آن را مثل و عید قرار داده است همچنانکه پروردگار بزرگ عیسی بن مریم (سلام الله علیهما) را برای بنی اسرائیل مثل قرار داده است، و از حضرت علی بن ابی طالب (علیه السلام) روایت‏ شده که حضرت فرمود: «لا تقولوا رمضان و لکن قولوا شهر رمضان فانکم لا تدرون ما رمضان‏» (2) شما به راستی نمی‏دانید که رمضان چیست (و چه فضائلی در او نهفته است).

 

واژه رمضان و معنای اصطلاحی آن

رمضان از مصدر «رمض‏» به معنای شدت گرما ، و تابش آفتاب بر رمل... معنا شده است ، انتخاب چنین واژه‏ای براستی از دقت نظر و لطافت ‏خاصی برخوردار است ، چرا که سخن از گداخته شدن است ، و شاید به تعبیری دگرگون شدن در زیر آفتاب گرم و سوزان نفس و تحمل ضربات بی امانش ، زیرا که رمضان ماه تحمل شدائد و عطش است ، عطشی ناشی از آفتاب سوزان یا گرمای شدید روزهای طولانی تابستان.

و عطش دیگر حاصل از نفس سرکشی که پیوسته می‏گدازد، و سوزشش براستی جبران ناپذیر است.

در مقایسه این دو سوزش، دقیقا رابطه عکس برقرار است، بدین مفهوم که نفس سرکش با چشیدن آب تشنه‏تر می گردد، وهرگز به یک جرعه بسنده نمی‏کند، و پیوسته آدمی را در تلاش خستگی ناپذیر جهت ارضای تمایلات خود وا می‏دارد. و در همین رابطه است که مولوی با لطافت هرچه تمامتر این تشبیه والا را به کار می‏گیرد و می‏گوید:

آب کم جو تشنگی آور به دست تا بجوشد آبت از بالا و پست تا سقا هم ربهم آید جواب تشنه باش الله اعلم بالصواب زین طلب بنده به کوی حق رسید درد مریم را به خرما بن کشید

اما از سوی دیگر، عطش ناشی از آفتاب سوزان سیری پذیر است، و قانع کننده.

این ماه ماه نزول قرآن و ماه خداوند است  و شب های قدر در آن قرار دارد.

فضیلت ماه رمضان  بسیار زیاد و نامحدود است که به برخی از حوادث و رویدادهای مهم این ماه اشاره می کنیم :

وفات حضرت خدیجه  در دهم رمضان سال دهم بعثت.

ولادت امام حسن (ع )‌ نیمه رمضان سال دوم هجرت. 

جنگ بدر  در سال دوم هجرت. فتح مکه  در سال هشتم هجرت.

مراسم عقد اخوت و پیمان برادری  میان مسلمان، و ایجاد اخوت اسلامی بین پیامبر و  حضرت علی (ع ) .

بیعت مردم به ولایت‌ عهدی امام رضا (ع ) در سال 201 قمری.